Als je PCOS hebt kan het soms best verwarrend zijn. Voeding en leefstijl kunnen een groot verschil maken in de verschijningsvorm en ernst van jouw klachten. Welke voedingsinterventies, supplementen en leefstijlaanpassingen werken voor jou?
PCOS is een syndroom dat op zichzelf al wat lastig te definiëren is. Volgens de Rotterdam criteria* dien je aan twee van de drie kenmerken te voldoen:
- Onregelmatige of uitblijvende cyclus (dit geldt al vanaf 10 cyclussen of minder per jaar)
- Verhoogde androgeenwaarden
- Meer dan in totaal 26 zichtbare follikels op de eierstokken (ook wel onterecht cyctes genoemd)
Er zijn dus verschillende typen PCOS en daarnaast kan de veroorzaker van jouw kenmerken anders zijn dan bij een andere vrouw met PCOS.
Dat maakt dat het kan zijn dat je het gevoel hebt alles goed te doen en heel gezond te leven, maar toch nog PCOS klachten hebt.
Er zijn een aantal verstoringen in het lichaam mogelijk, die samen hangen met PCOS:
- Laaggradige ontstekingen
- Insulineresistentie
- Verhoogde stress(hormonen)
- Schildklierafwijkingen
- Hormonale disbalansen
- Toxische belasting/ontgiftingsproblematiek
- Voedseltekorten (vitaminen/mineralen)
Om gericht jouw klachten aan te pakken, is het essentieel dat je weet welke processen er bij jou verstoord zijn en welke dus ook juist niet. In dit artikel ga ik per mogelijke verstoring in op de testmogelijkheden bij Bloedwaardentest, zodat jij met de uitslag inzichtelijk krijgt waar je aan kunt werken. Afhankelijk van je budget kan je een keuze maken. Het kan helpen om, voordat je gaat meten, eerst onderzoek te doen naar je klachten, zodat je een filtering kan maken welke tests voor jou het meest relevant zijn. Dit kan in een consult met mij, als je contact met mij op wil nemen klik dan hier.
Voor 30 euro krijg je een persoonlijk advies welke testen voor jou geschikt zijn om te meten, zodat je probleem beter in kaart gebracht kan worden.
Voor iedereen: androgenen
Hoewel verhoogde androgenen ogenschijnlijk, uit de Rotterdam criteria, niet bij iedereen met PCOS voortkomt, wordt uit onderzoek steeds meer duidelijk dat waarschijnlijk alle vrouwen met PCOS verhoogde androgeenwaarden hebben. Het kan echter verschillen wélke androgenen verhoogd zijn. En soms zijn waardes voor het individu wel verhoogd, maar is dit niet terug te zien in de testresultaten (doordat de uitslag binnen de referentiekaders uitvalt maar er in de praktijk wel sprake is van een verhoging).
Als het goed is, heb je bij het krijgen van de diagnose PCOS inzicht gekregen in je androgeenwaardes. Zijn deze waardes verouderd of heb je deze niet allemaal inzichtelijk, adviseer ik deze sowieso te hertesten. Dan weet je welke waardes bij jou te hoog zijn, kan je dit in de toekomst monitoren en kan je gericht hierop handelen. Dit is overigens interessant bij veel van de tests genoemd in deze blog.
Androgenen die inzicht geven in jouw persoonlijke situatie zijn:
- Testosteron
- DHT
- DHEAS
- Androsteendion
- SHBG (het stofje dat vrije androgenen bindt en buiten functie zet)
Laaggradige ontstekingen
Bijna alle vrouwen met PCOS hebben last van laaggradige ontstekingen: een begrip dat een beetje tot de verbeelding spreekt. Het betekent dat het lichaam zich in een gematigde staat van ontsteking bevindt. Bij een normaal functioneren van het immuunsysteem is er of sprake van een heftige ontsteking (zwelling, ziekte, malaise) of van geen ontsteking. Bij een laaggradige ontsteking stopt het immuunsysteem niet met zijn functie ongezond weefsel aan te vallen, waardoor het door de chronische aard ook gezond weefsel aanvalt en beschadigd. Er wordt steeds meer erkend dat dit de hoofdoorzaak van PCOS is en ook de mate van insulineresistentie kan vergroten. Een aantal waardes die je kunt meten om de mate waarin jouw lichaam last heeft van laaggradige ontstekingen, zijn:
- Hs-CRP
- Bezinking (BSE)
Een marker voor de aanwezigheid van (beginnende) auto-immuniteit (door bv een overactief immuunsysteem):
- Anti-tpo
- Anti-tg
- ANA
Laaggradige ontstekingen beginnen vaak in de darmen. Een goede test om een beeld te krijgen van de doorlaatbaarheid van de darm en aanwezige intoleranties
- IgG intolerantietest (Zie hiervoor de Wat Mag Ik Eten test)
Insulineresistentie
De testen die standaard worden uitgevoerd wanneer bloedsuikerproblematiek wordt vermoed, geven geen duidelijk beeld van de aanwezigheid van en gevoeligheid voor insuline (zoals HbA1c en nuchter bloedglucose). Echter hangt insulineresistentie samen met testosteronstijgingen, die tot PCOS symptomen kunnen leiden zoals:
- Haaruitval
- Overbeharing
- Gewichtstoename
- Acné
- Onregelmatige menstruatie
De goede tests uitvoeren én deze goed aflezen binnen de juiste referentiekaders (en niet de algemene referentiekaders) is hierbij van belang.
Geschikte tests zijn:
- Homa-IR: deze waarde dient lager dan 1,0 uit te komen.
- Insuline tolerantietest
Als je naast insulineresistentie bloedsuikerproblemen vermoed (vanwege overgewicht bijvoorbeeld) zijn de volgende testen interessant:
- Orale glucose tolerantietest (suikertest. Dit moet via uw huisarts of ziekenhuis uitgevoerd worden)
- HbA1c
Verhoogde stress(hormonen)
Stress hangt sterk samen met de mate waarin PCOS verschijnt en kent verschillende vormen. Om inzicht te krijgen of stress meespeelt bij jouw vorm van PCOS, kan je de volgende tests uitvoeren:
- DHEA-S
- Burnout Speekseltest bij Stress (meet zowel DHEA als cortisol uit speeksel)
Schildklierafwijkingen
De schildklierfunctie is zeer betrokken bij PCOS. Vaak hebben vrouwen met PCOS last van een trage schildklier en het optimaliseren van de werking van de schildklier kan PCOS klachten verminderen. Inzicht in de waardes geeft sturing of er sprake is van een overactief immuunsysteem, mogelijke voedseltekorten en welke omzettingen niet goed verlopen. Hier is naast de regulier vaak geprikte TSH en T4, een totaaloverzicht van alle schildklierwaardes helpend, omdat je dan ook de onderlinge verhoudingen kan interpreteren:
- TSH (optimale waarde is lager dan 2,5)
- T4 totaal
- FT4
- T3 totaal
- FT3
- RT3
- Anti-tpo
- Anti-tg
Hormonale disbalansen
De androgene hormonen en insuline zijn reeds besproken, maar bij PCOS zijn vaak ook een aantal andere hormonen uit balans. Bij het uitblijven van de eisprong verlaagd de progesteronwaarde, wat naast te weinig progesteron op zich ook relatief veel oestrogeen en daarmee vrij snel oestrogeendominantie oplevert. Daarnaast zorgt een verstoring in de functie van LH en/of FSH voor het niet tijdig rijpen van de eicel. LH wordt door insulineresistentie beïnvloed en overmatig LH leidt tot toename van testosteron. Het hangt allemaal met elkaar samen!
De vele onrijpe follikels die op de echo bij veel vrouwen wordt gezien, beïnvloeden de AMH waarde, en tot slot geeft prolactine informatie of de hypofyse en hypothalamus (die veel hormonale processen aansturen) wel goed hun werk doen.
Op deze manier kan je met diverse tests inzien waar bij jou de aandacht naar toe moet gaan. Progesteron meten heeft weinig zin als je geen of een instabiele cyclus hebt: als je niet weet waar je op moment van meten in je cyclus zit, kan je de progesteron niet goed interpreteren. Hetzelfde geldt voor estradiol .
- AMH
- Oestrogeenmetabolieten
- Lh
- Fsh
- Prolactine
Toxische belasting/ontgiftingsproblematiek
Er is een duidelijke link tussen toxische belasting vanuit plastics (BPA) en PCOS. Ook is er een sterk verband tussen de leverfunctie met PCOS en hebben veel vrouwen met deze diagnose baat bij lever ondersteunende en ontgiftende interventies. Een aantal tests die je kan doen om inzicht te krijgen of dit voor jou geldt, zijn:
- Bpa
- Haarmineralen
- Homocysteine
Voedseltekorten (vitaminen/mineralen)
Een goed gevoed lichaam heeft een betere capaciteit voor alle stofwisselingsprocessen. Om je geslachtsklieren en schildklier goed te laten functioneren zijn een aantal stoffen essentieel, waarbij gezien wordt dat veel vrouwen met PCOS een tekort hebben:
Deze stoffen zijn los van elkaar te testen. Ook biedt een haarmineralentest naast toxische belasting ook inzicht in de mineralenstatus. Jodium en selenium kan je ook nagaan door schildklierwaarden te testen.
DNA
Bij PCOS is er vaak sprake van een genetisch pakket wat je gevoeliger maakt voor het syndroom. Hoewel het effect van de epigenetica (leefstijl en voeding) steeds meer wordt erkend en wetenschappelijk onderbouwd, kan het inzicht geven inzicht in je DNA te krijgen. Vooral de cyp-enzymen MTHFR, COMT en UGT1A1 die in je DNA zijn opgeslagen, zijn interessant om te weten als je PCOS hebt. Bloedwaardentest biedt de DNA testen van de Nederlandse leverancier IGene, die een totaal genetisch profiel inclusief deze cyp-enzymen vastlegt. Dit kan je helpen om meer bewust te zijn van jouw blauwdruk en makkelijker gemotiveerd te blijven om passende interventies ook te blijven toepassen.
Tot slot
Zoals je kunt zien is er veel te doen om inzicht te krijgen in jouw gezondheid als vrouw met PCOS. Dit kan helpen om grip te krijgen op je gezondheid en de juiste voedings- en leefstijlkeuzes te maken. Je kan heel veel invloed uitoefenen op de mate waarin je jouw PCOS klachten ervaart en sommige vrouwen slagen er in helemaal van hun klachten af te raken. Weet dat je veel meer invloed hebt dan er doorgaans wordt vertelt!
PCOS is een vraag is van je lichaam om gehoord te worden. Als je bereid bent hiernaar te luisteren beloond je lichaam je met vruchtbaarheid, gezondheid en rust in je hoofd.
De genoemde testen in deze blog kun je vinden door op onderstaande knop te klikken:
Wil je hulp bij het maken van een keuze met betrekking tot welke test voor jou van meerwaarde kan zijn? klik dan hier voor een consult met mij.
Wil je na het afnemen van een test hulp bij het interpreteren van de resultaten en bepalen welke vervolgstappen voor jou handig zijn? klik dan hier.
Veel liefs,
Orthomoleculair suppletie- en voedingsadviseur
Orthomoleculair Epigenetisch therapeut
* Rotterdam criteria werden vastgesteld tijdens een internationaal congres over PCOS in Rotterdam in 2003.